büyük samsun yangını ne demek?

Büyük Samsun Yangını, 1869 yılında tarihi adı Amisos olan ve bugün Samsun olarak adlandırılan yerleşimde meydana gelen afettir. Bu yangın kentte daha önce meydana gelen yangınlardan çok daha şiddetli olduğu için¹ büyük yangın olarak nitelendirilmektedir.

3 Ağustos 1869 tarihinde meydana gelen yangına dair en önemli belge dönemin Fransa Samsun konsolosunun İstanbul'daki Fransız Büyükelçiliğine gönderdiği rapordur.² Yangının tarihi, kapsadığı alan, verdiği zarar ve halkın durumu bu rapor sayesinde kesin olarak bilinmektedir. Buna göre yangın bugünkü Samsun Büyükşehir Belediyesi binasının karşısında bulunan Süleymaniye Medresesi'nde başlamış, civardaki petrol ürünleri satılan bir dükkâna ulaştığında da güçlenerek devam etmiştir. 5 Ağustos 1869 tarihinde gönderilen raporun tam metni şu şekildedir:

Tetkik çalışmaları

Yangın sonrasında afetzedelere yardım ulaştırılmaya başlanmıştır. Yangın tetkik çalışmaları neticesindeyse İç Kale'nin içerisinde 173 ev bulunduğı, surlarının 6-8 metre büyüklüğünde ve 2 metre kalınlığında olduğu not edilmiştir. Daha sonra Canik Vilayeti Baş Mühendisi Mösyö Briyo ve bir diğer mühendis Hırsan Efendi yangın tespitlerine başlamıştır. Tespit raporlarına göre 125.000 m2'lik alan yangından birinci derece etkilenmiştir. Yangın alanı içerisinde alan 500x250 metrelik bir alanda ise ahşap yapılardan geriye kalan hiçbir şey kalmamıştır. Toplamda ise 718 yapının zarar gördüğü ve bu yapılan 121.000 m2'lik alanı kapsadığı not edilmiştir. Bu alanınsa sahiplerine devredilerek 435 bina inşa edilmesi, geri kalan 4.000 m2'lik alana ise 280 dükkânın inşa edilmesi karara bağlanmıştır.

Afetzedelere yardım çalışmaları

Yangın gerçekleştikten bir ay sonra Eylül ayında Samsun'a gelen Trabzon valisi halkın mağduriyetini gidermek için bir komisyon görevlendirmiştir. İlk olarak gıda ve barınma gibi temel sorunlara çözüm bulmaya gayret etmiş, askerî birliklerden temin edilen yüz elli çadır ile kısa süreli de olsa halkın barınma sorununu çözmeye çalışmıştır.

Canik Mutasarrıflığı ve Canik Liva Meclisi yangında zarar görmemiş sayılı birkaç fırında ekmek yaptırıp halka dağıtılmasını sağlamış ve bu dağıtımı tutanaklar ile kayıt altına almıştır. Ayrıca kış yaklaştığından dolayı afetzedeler çadırlardan çıkarılarak ilk etapta okullara, kışlalara yerleştirilmiştir. Daha sonrasındaysa sınırlı sayıdaki okulların iskâna elverişli odalarına, dükkânlara, dükkân benzeri binalara ve evi zarar görmeyenlerin evlerine nakledilmişlerdir. Barınacak bir yer bulamayan aileler ise civar köylerde bulunan akrabalarının yanlarına göç etmişlerdir.³